Sanatçılar

Amedeo Modigliani ve Kırmızı Nü (Red Nude) Tablosu

amedeo modigliani

Amedeo Modigliani Kimdir?

19.yüzyılın son çeyreğinde yaşayan Dışavurumcu ressam Amedeo Modigliani, 1884 yılının 12 Temmuz günü İtalya’nın Livorno şehrinde dünyaya geldi.

Yahudi bir ailenin en küçük çocuğu olarak doğan Amedeo Modigliani, küçükken ardı ardına geçirdiği hastalıklar yüzünden okulunu yarım bırakmak zorunda kaldı. Henüz 11 yaşındayken tifo, 17 yaşındayken de vereme yakalandı.

Amedeo Modigliani’nin bundan sonraki hayatı için öğretmeni annesi oldu. Okulu yarım kalan oğlunun eğitimini annesi üstlendi ve Amedeo Modigliani, annesinin gözetiminde felsefe, sanat tarihi, şiir gibi alanlarda okumalar yapmaya başladı.

Amedeo Modigliani

14 yaşındayken Gudlielmo Micheli’nin sanat okulunda yeni hayatı için adımlar attı. Amedeo Modigliani, Micheli’nin yanında 1898 – 1900 yılları arasında çalıştı. Hocasının kullandığı Fransız izlenimcilerine yakın teknik ve Rönesans sanatının izleri onun da ilk çalışmalarını etkilemiş oldu.

Amedeo Modigliani

Amedeo Modigliani – The Tuscan Road, 1899

Amedeo Modigliani, Paris ve Paris’in Getirdikleri 

1901 yılında hastalığı tekrar nükseden sanatçı, istirahat ve tedavi için Capri’ye gitti. Burada 1 yıl kalıp dinlendikten sonra Floransa Güzel Sanatlar Okulu’nda da 1 yıl geçirdi. Ardından Venedik Güzel Sanatlar Okulu’na gitti. 1906 yılında Paris’e yerleşti. Paris onun hayatının gidişatını çok hızlı bir şekilde değiştirecekti.

Paris’e yerleşmesinden sonra az kazançla bohem bir hayat yaşamaya başladı. Dostlarının yardımıyla bir de küçük atölye açtı. Bu dönem özellikle Picasso, Utrillo, Soutine ve Jean Cocteau gibi ünlü isimlerle tanışması açısından önemli bir dönemdi. Hatta Picasso ile aralarında yoğun bir rekabet vardı ancak onlar aynı zamanda dostlardı.

Yine Paris’te heykeltıraş Brancusi ile tanıştı ve bu tanışma onu heykele sürükledi. Afrika heykelleri ve maskları üzerinde çalışmalar yaptı. Heykellerindeki Afrika izleri resimlerine de yön verdi. Resmettiği kadınların yüzlerindeki ve duruşlarındaki Afrika izleri hayatı boyunca yaptığı bütün çalışmaların üzerinde etkisini belli etti.

Amedeo Modigliani

Paris onun hayatında birçok şeyi değiştirerek onu bambaşka bir insan yaptı. Önceleri az miktarda tükettiği alkol artık azımsanamayak miktarlara ulaşmıştı. Genevler, alkol ve uyuşturucu sanatçının vaktinin bir çoğunu alıyor ve onu içten içe öldürüyordu.

Alkol bağımlılığı Amedeo Modigliani’nin hayatını ters yüz etti. Sağlığı büyük bir hızla bozulmuştu, alkolle tetiklenen bilinç kaybetme nöbetleri geçiriyor, eşi ve arkadaşlarının yardımı ile toparlanıyordu.

Amedeo Modigliani ve Kadınlar

Amedeo Modigliani kadınlara düşkünlüğü ile bilinen bir isimdi. Kadınlar onu her zaman çok çekici ve yakışıklı bulurken kendi de kadınlara hayrandı. Bu yüzden resimlerinin odak noktası, vazgeçilmezi onlardı.

1914’te İngiliz şair Beatrice Hastings’le tanıştı ve birlikte iki yıl geçirdiler. Yine şair olan bir diğer sevgilisi de  Anna Akhmatova’dır. Anna, evli olmasına rağmen Amedeo Modigliani ile bir ilişki yaşadı ve ona modellik etti.

Amedeo Modigliani

Anna Akhmatova

Akhımatova’nın Amedeo Modigliani için yazdığı satırlar;

Her şey senin için: Gün boyunca dualarım,
Uyuşturan ateşi uykusuz gecelerin;
Şiirlerimin beyaz sürüsü,
Ve mavi yangını gözlerimin..
Hiç kimse daha yakın olmadı bana,
Hiç kimse böylesine üzmedi beni,
Acıya salıp gidenler bile,
Okşayıp bırakanlar bile hatta.

Ve yıllar sonra Modigliani’yi anlattığı sözleri;

“Onu benim için özel kılan en önemli şey, insanların düşüncelerini okuyabiliyor oluşuydu. Birbirimizi anladığımızı söylerdi. Sanatın kıvılcımı bizi bir araya getirmişti fakat geleceğin karanlık gölgesini de daima üzerimizde hissediyorduk. İşte Modigliani, o karanlıklarda çakan bir ışık gibiydi. Tanıdığım hiç kimseye benzemiyordu. Bambaşkaydı!”

Öğrencisi, İlham Perisi, Hayatının Aşkı : Jeanne Hébuterne

Amedeo Modigliani bir sanat akademisinde ders vermeye başladı ve hayatının aşkı ile bu akademide tanıştı. Jeanne Hébuterne!

Jeanne onun hayatının aşkıydı ve hiç şüphesiz onunla tanışması da hayatının dönüm noktasıydı. Peki kimdi bu Jeanne Hébuterne?

Amedeo Modigliani

Jeanne Hebuterne

Jeanne henüz 19 yaşında güzel ve alımlı bir genç kızken babasının yasaklarına rağmen Colarossi Akademisi’nde  resim dersleri alıyordu. Kendisi de bir ressamdı. Amedeo Modigliani Jeanne’den 14 yaş büyüktü ve bu akademide resim dersleri veriyordu. Jeanne, onun modeli olmuştu.

Birlikte çalışmaya başlayan ikili zamanla yakınlaştılar, yıllarca sürecek büyük bir aşk yaşamaya başladılar. Katolik ve varlıklı bir ailenin kızı olan Jeanne’nin ailesi kızlarının Yahudi ve “aç” bir ressamla ilişki yaşamasına izin vermedi. Jeanne ailesinin Modigliani’yi istememesi üzerine onlarla bütün ilişkisini kesmek zorunda kaldı. Artık onun bütün hayatı Modigliani’ydi.

Jeanne, Amedeo Modigliani’nin ilham perisi olmuştu. Modigliani onu sayısız kez resmetti.

Amedeo Modigliani

Amedeo Modigliani, Jeanne Hebuterne Portreleri

1918 yılında Jeanne ve Modigliani çiftinin bir kız bebekleri oldu. Ona Jeanne ismini verdiler. Fakat Modigliani para kazanan bir ressam değildi ve bu bebeğe bakacak durumları da yoktu. Aynı dönem sanatçılarından olan Picasso’nun eserleri güzel kazanç getirirken Modigliani bebeğine bile bakamıyordu.

Az çok sattığı eserlerin paraları da alkol ve uyuşturucuya gidiyordu. Bu yüzden bebeği Jeanne’in annesine bıraktılar. Jeanne artık bir anneydi ama onun gerçek çocuğu Modigliani olmuştu. Sokaklarda sızıp kalan ressamı Jeanne topluyor ve ona bir nevi “annelik” ediyordu.

Amedeo Modigliani

Amedeo Modigliani, Jeanne Hebuterne, 1919.

Kırmızı Nü (Red Nude)

Rönesans döneminin sıklıkla resmedilen figürü olan çıplak Venüs Modigliani’yi etkilemişti. Dolayısıyla onun nüleri bu geleneğin bir uzantısı olarak düşünülebilir.

Amedeo Modigliani

Amedeo Modigliani – Red Nude or Sleeping Nude With Arms Open

Zamanla kendi tarzını oluşturan Amedeo Modigliani çıplak figürler ve portreler üzerine yoğunlaştı. İlk kişisel sergisi toplam 32 tablodan oluşuyordu. Bu sergiyi 1917’nin Aralık ayında Paris Berthe Weill Galeri’de açan ressamın sergisi “çok sayıda çıplak kadın figür” barındırdığı gerekçesiyle Paris polisi tarafından kapatıldı.

O, nülerinde ne kumaşlar, ne mücevherler, ne süslü bir arka plan kullanmadı. Amedeo Modigliani’nin çıplak figürleri son derece basit geri planlar üzerine konulmuştur. Genellikle sıradan bir mobilya ya da tek renk bir arka planla Amedeo Modigliani figüründeki cinselliğin gücünü ortaya koymayı başarmıştır.

Sanatçının en ünlü eseri olarak bilinen Kırmızı Nü‘de arka plan yine oldukça sadedir. Sanatçı figürü öne çıkaran, yoğun bir kırmızı renk kullanmıştır. Kırmızı mobilyanın üzerindeki mavi yastığa başını koyan figür sere serpe uzanmış, bütün çıplaklığı ve cinselliği ile tablonun odak noktasında durur. Oldukça yakın planda olan figür tahrik edici ve merak uyandırıcı bir duruş içindedir.

Kırmızı Nü tablosunu ressam I. Dünya Savaşı’na denk düşen 1917 yılında Paris’te yapar. O yıllarda orduya katılmak isteyen sanatçının sağlık durumu buna izin vermediğinden en iyi bildiği şeye yani resme tekrar döner.

Kırmızı Nü’yü ressamın diğer nü tablolarından ayıran şey ise burada figürün vücudunun özenle resmedilmiş olmasıdır. Amedeo Modigliani’nin diğer nü eserlerindeki vücut formları düz ve sade iken burada oldukça dolgun, dikkat çeken, kavislerin belli olduğu bir figür görürüz. Figürün oldukça özenle çizilmiş uzun boynu, ince beli, biçimli göğüsleri ve düzgün bir çene yapısı vardır.

Amedeo Modigliani

Kahküllü dağınık siyah saçları, güzel vücudu ve erotik hisler uyandıran haliyle Kırmızı Nü, 2015 yılında New York’taki Christie’s Müzayede Evi’nde yapılan açık arttırmayla Çinli iş adamı Liu Yiqian’e 170.4 milyon dolara satılır ve döneminin en pahalı tablolarından biri olur.

Bu eserde de diğer birçok eserde olduğu gibi figürün göz bebeklerini çizmemiş onlar yerine içlerini yoğun siyah renk kullanarak boyamıştır. Onun figürlerinin gözlerinde kimilerine göre keder, gizem ve derinlik varken kimilerine göre de yalnızca içi boş bakan gözlerdir.

Modiglini’nin nüleri genellikle göz bebekleri olmayan, siyah bir çerçeveden bakan, orantısız vücut hatlarıyla sere serpe uzanmış çıplak kadınlardır.

Onun tablolarındaki kadınlar çıplaklıklarıyla barışık figürlerdir. Hepsinin yüzünde cesur bi ifade vardır. Çıplaklıklarından utanmıyor, bununla övünüyor gibi görünürler. Bu yüzden ressamın tabloları oldukça yoğun bir şekilde hissedilen erotizmle yüklüdür.

Amedeo Modigliani

Amedeo Modigliani – Reclining Nude With Blue Cushion, 1917

Mutlak, Kaçınılmaz ama Genç Bir Ölüm

Amedeo Modigliani 1920 yılında henüz 35 yaşındayken tüberküloz ve menenjit sebebiyle hayatını kaybetti. Eşi Jeanne Hébuterne o sırada ikinci bebeklerine 9 aylık hamileydi. Eşini, büyük aşkını, biricik Modigliani’sini kaybetmenin üzüntüsüne dayanamayan Hébuterne cenazeden 1 gün sonra 5. kattaki evinin penceresinden atlayarak hayatına son verdi.

Amedeo Modigliani

Sanatçının cenazesi Paris’in sanat çevresinin katıldığı bir cenaze töreninin ardından toprağa verildi. Aynı gün gömülen ikilinin cenazeni yıllar sonra yan yana konuldu.

Bugün Jeanne ve Modigliani Pere Lachaise Mezarlığı’nda yan yana uyuyorlar.

Kendi döneminde sefalet içinde yaşayan ve tabloları anlaşılmayan ressamın değeri tabii ki öldükten sonra anlaşıldı. Eserlerinin değeri milyon dolarları buldu ama o bunları göremeden genç denilebilecek bir yaşta hayata veda etti.

“Ruhunu görebildiğimde, gözlerini de çizeceğim.” böyle diyor Modigliani sevgili eşi Jeanne’e.

Modigliani yazısı Cemal Süreya’nın Aslan Heykelleri isimli şiiriyle bitiyor;

“Bir senin gözlerin var zaten daha yok
Ya bu başını alıp gidiş boynundaki
Modigliani oglu modigliani”

Bonus : Film Önerisi: Modigliani

Yazıyı bu filmi önermeden bitirmek istemedim. Benim çok severek defalarca izlediğim bir film Modigliani. Hem ressama olan tutkum, hem Andy Garcia hem de dönemin sanat ortamına beni götürmesi yüzünden çok seviyorum sanırım.

Amedeo Modigliani

Modigliani, 2004 yılında Mick Davis’in yönetmenliğinde çekilen sanatçının hayatını anlatan bir biyografi filmi. Filmin başrollerini Andy Garcia (Modigliani), Elsa Zylberstein (Jeanne Hébuterne) ve Omid Djalili (Pablo Picasso) paylaşıyor. Biyografi film izlemeyi seven varsa hiç düşünmeden bu yazıyı okuduktan sonra filmi izleyebilir. Güzelliğine ben kefilim!

SONRAKİ OKUMA ::> PABLO PİCASSO VE GUERNİCA

Yararlanılan Kaynaklar: 

  • Dirim Ocak-Şubat-Mart / 2006
  • Modigliani paintings, drawings, sculpture, with an introd. by James Thrall Soby. The Museum of Modern Art, New York
  • Sônia Salztein Goldberg – Modigliani
  • Velibor Çoliç – Ameodo Modigliani’nin Olağanüstü Garip ve Kısa Hayatı

Ne düşünüyorsunuz?

Heyecanlanmış
0
Mutlu
0
Aşık
1
İlginç
0
Komik
0
Kübra Nur Kalkan, Hacettepe Üniversitesi'nde Sanat Tarihi Bölümü okuyor, İletişim : [email protected]

    Yorumlar kapalı.

    İlgili içerikler

    KATEGORİ:Sanatçılar