Erken Cumhuriyet Döneminde I. Ulusal Mimarlık

I. Ulusal Mimarlık Akımı

Osmanlının son dönemlerinde Batı mimarisi kökenli eklektizme tepki olarak ortaya çıkan I. Ulusal Mimarlık akımı, 1908’de başlamış ve 1930’lara kadar devam etmiştir. Osmanlı zamanında oluşan kalıpların dışına çıkmayan, Osmanlı Klasik Dönemi ve Anadolu Selçuklu Mimarisinden yola çıkarak oluşturulan bu akım Milli Mimari Üslup ve Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi gibi isimlerle de anılmıştır.

Mimar Kemaleddin ve Mimar Vedat Bey başta olmak üzere dönem üslubu kısa sürede dönem mimarlarınca kabul edilmiştir. Yapıların mimarları genellikler aynıdır. Dönem içerisinde çalışmış tek yabancı mimar Mongeri olmuştur.

Batı anlayışında yapılan büyük boyutlu ve anıtsal yapılara Türkçülük ideolojisi hakim olmuştur. Osmanlı ve Selçuklu süsleme unsurları zamanına göre yorumlanıp kullanılmış, geleneksel tatlarla modern olan yorumlanmıştır. Artık mimari, cephe süslemeciliğine dönüşmüş ve mimarlar kendilerini cephede göstermişlerdir.

Kentin İhtiyacına göre yapı ve alt yapı kentleri oluşturulmuş bununla beraber sosyal hayat değişip gelişmiş ve değişen bu hayata hizmet veren yapılar inşa edilmiştir. Tarihsellikten beslenen unsurlar ortaya çıkarken Neoklasik mimari canlanmıştır.

Girişler bodrum seviyesinden yükseltilmiş ve girişler genellikle bir balkon, portal şeklinde düzenlenmiş kapılar ve yalancı kubbelerle vurgulanmıştır. Yatay düzlemlerde kat ayrımları yapılmış, köşelerde köşe kuleleri cepheden yüksek ve taşkın kurgulanmıştır. Bazı yapılarda tepelikler abartılmış, girişler üçlü açıklık şeklinde tasarlanmıştır.

Gelenekten kopmayan üslup yapılarında geniş saçak ve saçak altı süslemeleri yer almış, pencere çerçeveleri bazen yapı malzemesi bazen ise çinilerle bezenmiş ve üçgen alınlıklarla son bulmuştur. Dış cephelerde ön plana çıkarılmış ve cephe süslemeciliği yapı malzemesi kullanılarak yapılmıştır.

KAYNAKÇA;