Herakles’in 12 Görevi ve Hikayesi (Herkül)

Herakles’in Hikayesi

Yunan mitolojisinde Herakles, Roma mitolojisinde ise diğer adıyla Herkül. Herkül’ün annesi Alkmene normalde amcasının oğlu Amphitryon ile evlidir ama Zeus Alkmene’ye aşık olur ve onunla birlikte olmak için kocası kılığına girerek yanına yanaşır ve onu elde eder. Alkmene aynı gün asıl kocasıyla da birlikte olur. Bu birleşmelerin sonucunda ikiz çocukları olur.

İkizlerden Herkül Zeus’un, İphikles ise Amphitryon’un oğludur. Herkül’ün Zeus’un oğlu olduğunu anlayan Hera öç almak için fırsat aramaya başlar.

İlk önce Zeus’u oyuna getirerek ondan Perseus’un soyundan doğan ilk çocuğun hükümdar olacağı yeminini almıştır. O sırada Perseus soyundan Stheneos’un karısı Eurystheus’da hamiledir.

Alkmene’nin doğumunu geciktiren Hera, Eurystheus’u daha önce doğurtur böylece Perseus soyundan doğan ilk çocuk Herakles değil, Sthenelos’un oğlu Eurystheus olur. Bunun sonucunda Hera, Herakles daha doğmadan önce taht hakkını elinden almış olur.

Hera’nın öfkesi hala dinmemiştir. Herakles doğduğu günden itibaren tanrısal bir kuvvete sahipti. Hera’nın gönderdiği iki zehirli yılanı elleriyle sıkarak öldürdüğünde henüz birkaç günlük bebektir.

Bu olayı yorumlayan biliciler, Herakles’in dünyada yaşayan en güçlü varlık olduğu haberini vermişlerdir. Herakles, dönemine göre oldukça üstün bir eğitim almıştır. Ok atmayı, at sürmeyi ve güreşmeyi kusursuz şekilde yapmaktadır.

Nemea Aslanı

18 yaşına geldiğinde babasının sürüsüne musallat olan aslanı öldürür. Aslanın derisini yüzüp, postunu sırtına geçirir, kafasını ise miğfer yapar. Başka bir efsaneye göre ise bunları Nemea Aslanından yapmıştır. Bu olaydan sonra Thebai Kralı Kreon, büyük kızı Megara’yı ödül olarak Herakles’e verir.

Tanrılar ise bu yeni çifte armağanlar verir. Hermes’ten bir kılıç, Apollon dan yay ve oklar, Hephaistos’tan altın bir göğüslük, Poseidon’dan bir at ve Athena ise bir giysi hediye alır.

Herakles’in 12 Görevi

Herkül’ün Megara’dan üç çocuğu olur. Hera, onu türlü oyunlarla çıldırtırken Herakles bir nöbet anında çocuklarını ve İphikles’in iki çocuğunu ateşe atarak öldürür. Bunun üzerine gönüllü olarak sürgüne gider. Sonra Delphoi bilicisine akıl danışır.

Bilici ona suçlarından ve tüm günahlarından arınması ve ölümsüzlüğe ulaşması için , Miken Kralı Eurystheus’a gidip uzun bir süre onun hizmetine girmesi ve kralın her istediğini yerine getirmesi gerektiğini söyler. Eurystheus, Heraklesten 12 iş yapmasını ister, buna kaynaklarda ‘’ Herakles’in 12 görevi ’’ veya 12 işi denir.

1- Nemea Aslanı

Herkles’in ilk görevi Nemea bölgesine korku saçan aslanı öldürmesi olur. Typhon ile Ekhidna’dan doğma bu canavar, Kerberos ve Sfenks ile de kardeştir. Herkül aslanla ilk karşılaştığında oklarının ve diğer silahlarının da bir işe yaramadığını anlar.

Nemea Aslanı, aslında postunun delinmez olduğuna inanılan bir canavardır. Herakles canavarı topuzuyla kovalayarak köşeye sıkıştırmayı başarır ve güçlü kollarıyla sıkarak öldürür. Aslanın kendi pençeleriyle derisini yüzer ve üstüne giyer.

2- Herakles ve Hydra Ejderi’nin Öldürülmesi

Herkül yaratığı öldürmeye gidince ilk ateşli oklar atarak canavarı ininden çıkarmayı başarır. Daha sonra kılıcı ve topuzuyla ona saldırır. Canavarın bir başını kestiğinde yerine iki tane baş çıktığını görür.

Hydra

Bu da görevi daha da zor bir hale getirir.Son çare olarak ormanı ateşe verir ve yeni çıkan kafaları da ağaçları kullanarak dağlayarak yakar. Son ölümsüz başı da büyük bir kayanın altına gömüp öldürmeyi başarır. Canavarın zehirli safrasını oklarına sürerek zehirli bir hale getirir.

3- Kyreheia Geyiği

İlk iki görevini tamamlamasına sinirlenen Eurystheus, Heraklese yapamayacağını düşündüğü Kyreheia Gayiği’ni yakalama görevini verir. Altın boynuzlu, bakır ayaklı bu geyik Av tanrıçası Artemis için kutsanmıştır.

Herkül eğer geyiğe zarar verirse Artemsin gazabına uğrayacağını bildiğinden onu diri yakalamak için bir yıl boyunca takip eder. Sonunda yorgun düşen geyiği nehirden geçerken hafifçe yaralar ve yakalar.

Kyreheia Geyiği

Herakles dönüş yolunda Artemis ile karşılaşır ve ona durumu anlatı ve geri getireceğine dair söz verir. Geyiği Eurystheus’a götürmesinin ardından geyiği elinden kaçırmış gibi yapar bu şekilde hem görevini yerine getirmiş, hem de Artemis’e verdiği sözü tutmuş olur.

4- Ermanthos Dağındaki Yaban Domuzunun Canlı Getirilmesi

Eurystheus hala hoşnut değildir. Bu sefer Arkadia’daki Erymanthos dağında yaşayan ve civardaki köyleri yakıp yıkarak büyük zararlar veren vahşi yaban domuzunun canlı yakalayıp getirilmesini ister.

Herkül kısa bacakları olmasına rağmen hızlı koşan domuzun peşinden uzun bir süre koştuktan sonra yorulan hayvanı kıstırır ve bir ağla yakalayıp Eurystheus’a götütür. Hayvanı görünce korkan Eurystheus bir fıçının içine saklanır.

Herakles ve Yaban Domuzu

5- Augias’ın Ahırlarının Temizlenmesi

Elis Kralı Augias’ın çok sayıda hayvanı vardı. Ahırlar yıllarca temizlenmemiş ve pislik içindeydi. Eurystheus, Herakles’ten onu küçük düşürmek için bu ahırları bir gün içinde temizlemesini ister. Herkül ahırları temizleyecektir ama karşılığında sürünün onda birini istemiştir.

Kral ahırların bu kadar kısa sürede temizlenemeyeceğini düşündüğü için Herakles’in teklifini kabul eder. Herkül tanık olarak kralın oğlunu yanına alır. Uzun süreden beri birikmiş olan hayvan pisliklerini temizlemek için bir plan yapar.

Ağılların duvarlarına iki delik açıp Alpheus ve Peneus ırmaklarının yataklarını değiştirerek ağıllara yönlendirir. Böylece ağıllardaki tüm gübre ve pisliği bir gün içerisinde temizlemiştir. Herkül ahırları bir gün içinde temizlemesine rağmen kral sözünü tutmaz. Herakles’te buna sinirlenip kral ve çocuklarını öldürür.

6- Stymhalos Kuşları

Arkhadia’da Stymphalos Gölü kıyılarında yaşayan Ares için kutsal sayılan bu kuşlar pençeli, tunçtan kanatlı ve gagalıdır. Bu kuşlar kanatlarını ok gibi kullanıp insanlara ve hayvanlara zarar verirlerdi. Zamanında bir kurt istilasından kaçarak buraya sığındığı düşünülmektedir.

Herakles, gölün kenarına ulaştığında sayıları çok fazla olan kuşlar Hephaistos’un yaptığı ve Athena’nın ona armağan ettiği çıngırakla ürküterek kaçırır. Kaçan kuşların bir bölümünü de oklarıyla öldürür.

Stymphalian Kuşları – Albrecht Dürer

7- Girit Boğası

Poseidon’un Girit Kralı Minos’a kendisine kurban etmesi için gönderdiği boğayı, Minos kurban etmek istememiştir. Poseidon öç almak için boğayı kudurtmuştur. Eurystheus, Herakles’ten bu boğayı da canlı getirmesini ister.

Hayvanı önce yorup daha sonra kollarıyla kavrayarak yakalar daha sonra hayvanı sırtlanıp Eurystheus’a götürür. Eurystheus boğayı Hera için kurban etmek ister, fakat Hera bunun Herakles’e daha fazla şan ve şöhret getireceğini düşündüğünden reddeder ve boğayı serbest bıraktırır.

8- Diomedes’in Azgın Atlarının Eğitilip Getirilmesi

Bir sonraki görev, Trakya kralı Diomedes’e ait dört vahşi atı ehlileştirip yakalamaktı. Kral bu atları demir zincirlerle bağlar ve masum konuklarını atlara yem ederdi.

Herakles, bu işi yalnız başına yapamayacağını anlayıp, ona aşık olan erkek sevgililerinden Abderus ve birkaç arkadaşından yardım ister.

Atların Eğitilmesi

Atları yakalarlar fakat yolda Diomedes’in saldırısına uğrarlar. Herakles, Diomedes ile savaşırken, atların kontrolünü Abderus’a bırakır. Herakles, Diomedes ile uğraştığı sırada kontrolden çıkan atlar, Abderus’u paramparça ederek yerler.

Bunun üzerine sinirlenen Herakles, Kral Diomedes’i öldürüp, onu kendi atlarına yedirir. Karınlarını iyice doyuran hayvanlar ehlileşir. Herakles, sakinleşen atların bu durumu sayesinde kolaylıkla Eurystheus’a götürür.

9- Amazon Kraliçesi Hippolyte’nin Sihirli Kemerinin Getirilmesi

Ares’in Hippolyte’ye armağan ettiği büyülü bir kemer vardı. Herakles’e 9. görev olarak Eurystheus’un kızının istediği üzerine bu kemeri alma görevi verilir. Kemeri almak için Amozonlara Hippolyte’nin yanına gidip konuşur. Herakles’ten etkilenen kadın, Herakles’in kemeri almasına izin verir.

Sihirli Kemer

Bunun üzerine Hera ortalığı karıştırmak için, Herklesin aslında Amozonlara Hippolyte’yi kaçırmak için geldiği dedikodusunu yayar. Bunu duyan Amozonlar ona saldırırlar. Hippolyte’nin ona ihanet ettiğini zanneden Herakles ise onu öldürür.

10- Geryoneus’un Sürülerini Çalmak

Okeanos Irmağı’nın bir adasında Erytheis Kralı Geryoneus, üç insan gövdesi taşıyan bir devdir. Bu devin, iki başlı köpeği Orthos’un bekçilik yaptığı dillere destan sürüleri vardı.

Heraklaesin bu seferki görevi bu sürüleri Eurystheus’a getirmekti. Herakles Geryoneus’un yanına giderken güneşten o kadar kavrulur ki oklarını güneşe fırlatmaya başlar. Helios (Güneş), Herakles’in bu cesaretinden etkilenir ve ona altın bir sandal hediye eder.

Herkül bu sandalla Okeanos nehrini rahatlıkla geçer. İlk Orthos ile karşılaşır, köpeği zeytin ağacından yapılma bir sopayla öldürür. Sürüsünü kurtarmak için koşarak gelen Geryoneus’u da zehirli okuyla kafasından vurarak öldürür. Dönüş yolunda Herakles’in başına bir çok aksaklıklar daha gelir. En sonunda sürüyü Eurystheus’a teslim eder ve oda sürüyü hera’ya kurban eder.

11- Batı Kızlarının (Hesperid’lerin) Altın Elmaları

Hera, Zeus’la evlenirken Gaia’dan düğün hediyesi olarak bu altın elmaları almıştır. Bu elmalar dört batı kızı ve yüz başlı bir ejder olan Ladon tarafından Atlas dağının en batısındaki bir bahçede korunuyor ve saklanıyordu.

Herakles’in on birinci görevi bu elmaları getirmekti. Ama Herakles bu elmaların nerede olduğunu bilmiyordu. Nereus’tan izleyeceği yeri öğrenip yola koyulur. (Başka bir deyişe göre ise Prometheus’tan öğrenmiştir)

Batı kızlarının bahçesine geldiğinde orada, Dünya sırtında taşıyan Hesperid’lerin babası sayılan Atlasla karşılaşır. Herakles Atlası elmaları getirmesi konusunda ikna eder ama bir şartı vardır o dönene kadar Dünyayı Herakles’in tutmasını ister.

Herakles bunu kabul eder. Atlas elmaları alıp gelir ama Özgürlük onu cezbeder ve Gök kubbeyi yeniden sırtlanmak istemez, elmaları Eurystheus’a kendi götürmeyi teklif eder.

Herkül bu teklifi kabul etmiş gibi görünür, Atlastan bu pozisyonda rahat etmediğini bir destek almak için bir dakikalık tutmasını ister. Atlas Gök Kubbeyi yeniden sırtlanıncada elmaları alıp oradan kaçar. Elmaları alan Eurystheus elmalar ile ne yapacağını bilemeyip onları geri Herakles’e verir, Herakles’te bu elmaları Athena’ya adar. Ahtena da bu elmaları Batı kızlarının bahçesine geri götürür.

12- Kerberos’un Ölüler Ülkesinden Çıkarılması

Herakles’in son görevi ise cehennemin üç başlı köpeği Kerberos’u yeryüzüne çıkarmasıdır. Herakles Ölüler ülkesine inip Hades ve karısı Persephone’dan kerberos’u götürmek için izin ister. Hades, Herakles’in teklifini alaycı bir şekilde kabul edip hiçbir silah kullanmamasını şart koşar.

Herkül köpeğe usulca yaklaşır ve kollarıyla boynunu kavrar. Köpek ne kadar kurtulmaya çalışsa da en sonunda teslim olur. Köpeği yeryüzüne çıkararak Eurystheus’a teslim eden Herakles 12. görevi de böylece tamamlamış olur.

Herakles, Eurystheus’un verdiği görevleri bitirdikten sonra Thebai’ye döner fakat Heraklesin maceraları daha bitmemiştir. Eski Karısı Megara’yı arkadaşı İolaos’a verir. Oikhalia kralı Eurystos bir yarışma düzenler, düzenlediği yarışmanın kazananına kızını verecektir.

Herakles’in 12 İşi

Herkül düzenlenen ok atma yarışını kazanır fakat, kral verdiği sözü tutmaz ve kızı güzel İole’yi Herakles’e vermez. Çünkü Herakles‘in deliliği daha hafızalardan silinmemiştir. Nitekim çok geçmeden Herkül ikinci bir delilik nöbeti geçirir ve Eurytos’un oğlu İphitos’u şehir surlarından atarak öldürür.

Bu suçundan da arınmak ister fakat kimse onu kabul etmez. Yine Delphoi bilicisinin yanına gider fakat oda Herakles’in sorularına cevap vermez. Bu duruma çok sinirlenen Herkül, kutsal sacayağı alıp gider ve bir binicilik merkezi kurmak ister ama Apollon buna karşı çıkar.

Aralarında çıkan kavga Apollon’un yıldırımıyla sona erer. Bilici en sonunda Herkül ile konuşmaya karar verir. Herkül’ün iyileşmesi ve günahlarından arınması için köle olarak satılması gerekmektedir.

Akheloos ve Herakles

Efendisine 3 yıl boyunca hizmet etmesi ve kazandığı bütün parayı İphitos’un ölümüne karşılık olarak Eurytos’a vermesi gerektiğini söyler. Herakles’i köle olarak Lydia Kraliçesi dul Omphale satın alır. İyileşen ve özgürlüğüne kavuşan Herkül Kalydon’a gidip Deianeria ile evlenir. Fakat Irmak Tanrısı Akheloos’da Deianeira’ya aşıktır ve onunla dövüşmek zorunda kalır.

Akheloos, boğa kılığına girip Herakles’e saldırır. Herakles onun bir boynuzunu koparıp yener. Daha sonra karısı Deianeira’yı yanına alarak gider. Güney Teselya’da bir nehir kıyısında at adam Nessos’la karşılaşır. Nehri geçmek için Nessos’un yardımına ihtiyaçları vardır. Neossos, Deianeira’yı karşıya geçirirken ona sahip olmaya çalışır, bunun üzerine Herakles onu zehirli bir okla vurur.

İLGİLİ : Yunan Mitolojisi – Yaratılış, Tanrılar ve Görevleri

At adam öç almak için ölmek üzereyken , akan kanından Deianeira’ya verir. Bunun, ilerde kocası ona ihanet ettiği zaman eski sevgisini geri getirtecek bir aşk iksiri olduğunu söyler. Bu kanı buladığı bir gömleği ona giydirdiğinde de ona yeniden aşık olacağını da ekler.

Hydra’nın zehirli safrası sürülmüş okun zehrinin kanına geçtiğini bilmez. Herakles, bir gün yanına İole’yi alıp gelince, Deianeira kıskançlığa kapılıp Nessos’un verdiği kanı bir gömleğe bulayıp kocasına verir.

Herakles gömleği giyer giymez yanmaya başlar. O ana kadar bir çok acıya katlanmasına rağmen bu acıya katlanamaz. Bunu duyan Deianeira acısından kendini asarak öldürür. Herakles ise, Oita dağının tepesine bir odun yığını hazırlatır ve yığının üstüne çıktıktan sonra odunları ateşe verir.

Bu sırada yükselen alevlerin arasında gökten bir duman iner. Zeus oğlunu alır ve Olympos’a götürür. Sonunda ölümsüzlüğe ulaşan Herakles, Hera ile kavgasına son verir. Daha sonra Tanrıça Hebe ile evlenip mutlu bir sonsuzluğa erer.

Kaynakça: Bedrettin Cömert – Mitoloji ve İkonografi